Tijdlijn na de verkiezingen: Belangrijke stappen voor de boeg
17 juni: Informele bijeenkomst van Europese leiders
Op 17 juni begint de informele top van staatshoofden en regeringsleiders, waarbij onder het genot van een diner gesprekken zullen worden gestart over benoemingen voor de belangrijkste posten binnen de EU-instellingen. Ook zullen EU-leiders de komende institutionele cyclus bespreken. Tijdens het diner van de Zeventwintig (waarin mogelijk ook ruimte zal zijn voor het rapport van Mario Draghi over de toekomst van de Europese concurrentiekracht) zullen zij proberen de al overvolle agenda van de gewone Europese Raad op 27-28 juni te verlichten. Dit overleg is cruciaal om de toon te zetten voor de komende onderhandelingen.
27-28 juni: Europese Raad
Op 27 en 28 juni zullen de EU-leiders formeel spreken over de benoemingen. Op de agenda staat het voordragen van kandidaten voor de invloedrijkste posities in de EU: voorzitter van de Commissie, voorzitter van de Europese Raad en de Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid. Bij deze benoemingen wordt rekening gehouden met partijaffiliatie, regionale vertegenwoordiging en gender, wat de onderhandelingen complex maakt.
Eind juni: Stemming over de voorzitter van de Commissie
Terwijl men wacht op een mogelijke beslissing door de 27 staatshoofden en regeringsleiders tijdens de Europese Raad eind juni, bereidt het Europees Parlement zich voor op de inaugurele zitting in Straatsburg van 16-19 juli. Tijdens de eerste plenaire sessie nemen de nieuwe Europarlementariërs hun functie op, worden de voorzitters van de parlementaire commissies gekozen en wordt de nieuwe voorzitter van het Parlement bepaald. Als de kandidaat voor voorzitter van de Commissie niet de vereiste meerderheid behaalt, moeten EU-leiders binnen een maand een nieuwe kandidaat voordragen.
16-17 juli: Informele bijeenkomst van Europese leiders
De eerste plenaire zitting van de nieuwe zittingsperiode vindt plaats van 16 tot 19 juli in Straatsburg. Het nieuwe Parlement zal stemmen over de nieuwe voorzitter, vicevoorzitters en quaestors, en zal ook beslissen over het aantal Europarlementariërs in elke commissie. Ongeveer 100 interne functies worden toegewezen.
Late zomer/herfst: Hoorzittingen voor kandidaat-commissarissen
Het Parlement zal hoorzittingen houden voor de kandidaat-commissarissen, gevolgd door een stemming over de samenstelling van de Commissie als geheel. Daarna kan de nieuwe Commissie haar mandaat beginnen.
1 december: Nieuwe voorzitter van de Europese Raad treedt in functie
De nieuw verkozen voorzitter van de Europese Raad zal zijn of haar functie aanvaarden, wat de laatste stap markeert in de overgang van het EU-leiderschap.
Strijd om het leiderschap en belangrijke benoemingen
Nu de Europese leiders zich voorbereiden op de onderhandelingen, komen verschillende namen naar voren voor de topfuncties in de EU. Ursula von der Leyen, de huidige voorzitter van de Europese Commissie, heeft haar intentie uitgesproken om haar rol voort te zetten, ondanks politieke uitdagingen, aldus Politico. Leiders zoals de Portugese premier António Costa en de Maltese president Roberta Metsola spelen ook een belangrijke rol in deze discussies.
In een recent interview bekritiseerde Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, de Groenen door hen te beschrijven als “eco-extremisten.” Deze uitspraak veroorzaakte spanningen binnen de coalitie die haar steunt. Von der Leyen verdedigde haar opmerkingen door te benadrukken dat de Groenen, hoewel belangrijk voor het klimaatbeleid, soms te radicale standpunten innemen die niet altijd realistisch zijn. Haar kritiek kwam in het kader van haar mogelijke herbenoeming, waarbij zij de noodzaak benadrukte van een evenwichtige aanpak tussen economische groei en milieubescherming.
Von der Leyens mogelijke herverkiezing staat onder kritiek, waarbij voormalig voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker haar adviseerde om onafhankelijkheid te tonen ten opzichte van invloedrijke figuren zoals de Italiaanse premier Giorgia Meloni. Junckers advies onderstreept de complexe machtsdynamiek en het belang van een evenwichtig en onafhankelijk leiderschap.
Politieke dynamiek en uitdagingen
De Europese Parlementsverkiezingen van 2024 leverden gemengde resultaten op voor de centrumpartijen. Hoewel de Europese Volkspartij (EVP) en de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D) een meerderheid behouden, is hun positie kwetsbaarder dan ooit door uitdagingen van zowel rechts als links. Populistische en extreemrechtse partijen hebben grote winst geboekt in Italië en Hongarije, wat wijst op een groeiende trend van EU-scepsis en nationalistisch beleid. Volgens Politico vormt het succes van extreemrechts een uitdaging voor de samenhang van de EU en haar vermogen om eenheid te bereiken in beleid. Onderwerpen zoals migratie, nationale soevereiniteit en economische regulering zullen waarschijnlijk leiden tot intensievere debatten en mogelijke conflicten.
Interessant is dat de Scandinavische landen een ander beeld laten zien. Terwijl radicaal-rechtse bewegingen terrein winnen, is er ook een sterke aanwezigheid van linkse partijen, vooral in Zweden en Denemarken. Deze dubbele trend illustreert de diverse politieke stromingen in Europa, wat het moeilijk maakt om één verenigde richting voor het continent te voorspellen. De toename van steun voor groene partijen benadrukt het groeiende belang van milieu-kwesties onder Europese kiezers. Dit kan leiden tot aanzienlijke veranderingen in het EU-beleid, met een focus op hernieuwbare energie, emissiereductie en milieubeschermingsmaatregelen.
Strategische agenda en beleidsrichting
Het voorgestelde pakket aan het eind van juni zal zich niet alleen richten op leiderschapsposities, maar ook de strategische agenda van de EU uitstippelen. Deze agenda zal de beleidsrichting voor de komende jaren vastleggen, met aandacht voor belangrijke kwesties zoals economisch herstel, digitale transformatie, klimaatverandering en internationale betrekkingen.
Vooruitzicht
De maanden na de Europese verkiezingen zijn cruciaal voor de toekomst van de EU. De vorming van de nieuwe Europese Commissie, de verkiezing van de voorzitter van de Europese Raad en de goedkeuring van de Strategische Agenda zullen het beleidstraject en de bestuursstructuur van de EU bepalen. Aandeelhouders in heel Europa volgen deze ontwikkelingen nauwlettend, in de wetenschap dat de uitkomsten verstrekkende gevolgen zullen hebben voor Europa en daarbuiten.
Blijf op de hoogte terwijl het politieke drama zich ontvouwt en het nieuwe EU-leiderschap vorm krijgt, navigerend door een complex web van onderhandelingen, machtsbalansen en strategische beslissingen.
Voor een gedetailleerd overzicht van de overgang naar het nieuwe leiderschap binnen de EU-instellingen, klik hier.